Budowa zbiorników wodnych jest istotnym elementem gospodarki wodnej i środowiskowej, zwłaszcza w regionach, gdzie zasoby wodne są ograniczone. Projekt budowy hipotetycznego zbiornika wodnego na Kanale Młynikowskim w miejscowości Tomice-Las, o powierzchni 50 000 m² i głębokości do 4 m, mógłby nieść za sobą liczne korzyści ekologiczne, ekonomiczne i społeczne. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie głównych zalet takiego przedsięwzięcia oraz ostrożne oszacowanie kosztów jego realizacji.
Ochrona bioróżnorodności
Budowa zbiornika wodnego na słabych glebach bielicowych, gdzie brak jest innych zbiorników wodnych, może znacząco przyczynić się do ochrony bioróżnorodności. Zbiornik stanie się nowym siedliskiem dla różnych gatunków roślin i zwierząt wodnych oraz lądowych, wspierając rozwój lokalnych ekosystemów. Takie środowisko może stać się miejscem lęgowym dla ptaków wodnych oraz schronieniem dla innych gatunków fauny. Dodatkowo, zbiornik może stać się przystankiem dla migrujących ptaków, co zwiększy jego znaczenie ekologiczne.
Retencja wody
Zbiornik wodny pełni istotną funkcję w retencji wody, gromadząc nadmiar opadów, które szczególnie w okresie wiosennym mogłyby być zatrzymywane, zamiast odprowadzane bezpośrednio do rzeki Prosny, co ma obecnie miejsce niestety bez korzyści dla ekosystemu i gospodarki wodnej Tomic i całej tej części gminy. W okresach suszy, zgromadzona woda może być wykorzystywana do nawodnień rolniczych oraz innych celów gospodarczych i przeciwpożarowych. W ten sposób zbiornik przyczynia się do zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi w regionie, zapewniając stabilne zaopatrzenie w wodę nawet w okresach niedoboru, które na tym obszarze są coraz bardziej dotkliwe.
Wzrost atrakcyjności turystycznej Tomic i Gminy Gizałki
Powstały zalew wodny może stać się atrakcyjnym miejscem dla turystów, sprzyjając rozwojowi lokalnej infrastruktury turystycznej oraz znajomości regionu, który jest sercem Puszczy Pyzdrskiej. Możliwość wędkowania, pływania, uprawiania sportów wodnych czy spacerów wokół zbiornika przyciągnie zarówno mieszkańców, jak i turystów z okolicznych miejscowości. Dodatkowe inwestycje w infrastrukturę rekreacyjną, takie jak ścieżki rowerowe, miejsca piknikowe czy trasy nordic walking, mogą jeszcze bardziej zwiększyć atrakcyjność tego miejsca, przyczyniając się do rozwoju gminy i poprawy lokalnej gospodarki.
Zwiększenie wartości nieruchomości
Nieruchomości położone w pobliżu zbiorników wodnych zazwyczaj zyskują na wartości. Inwestycja w budowę zbiornika może zatem przyczynić się do wzrostu wartości gruntów i domów w jego sąsiedztwie, co stanowi korzyść dla lokalnych właścicieli nieruchomości. Zalew wodny podnosi estetykę okolicy, co jest atrakcyjne dla potencjalnych nabywców nieruchomości. Tomice-Las to słabo zaludniona osada, która już teraz posiada walory krajobrazowe i sielski klimat. Powstanie dużego, pogłębionego zalewu tylko zwiększy jej atrakcyjność.
Możliwość wykorzystania w rolnictwie
Woda zgromadzona w zbiorniku może być wykorzystywana do nawadniania pól. Jest to szczególnie ważne na terenach o słabych glebach bielicowych, które są mniej żyzne i znacznie bardziej przepuszczalne. Dzięki możliwości irygacji, rolnicy mogą zwiększyć plony i poprawić wydajność produkcji rolnej. Obecny spadek jakości plonów jest spowodowany między innymi niskim stanem wód gruntowych, które taki zbiornik retencyjny skutecznie uzupełni. Dodatkowo, zbiornik wodny może służyć jako źródło wody do hodowli ryb. Stanowi to dodatkowy potencjał dochodowy dla lokalnych rolników, jak ma to miejsce na przykład w Miłosławiu. Ponadto, każdy zbiornik wodny pełni istotną funkcję w ochronie przed pożarami, gromadząc wodę, która może być wykorzystywana do gaszenia pożarów lasów. Jest to szczególnie ważne w okresach suszy, kiedy ryzyko jest najwyższe, a wody mało.
Szacunkowe koszty:
Koszt wykupu ziemi
Powierzchnia planowanego zbiornika mogłaby wynosić 50.000 m², co odpowiada 5 hektarom. Koszt wykupu ziemi przy cenie szacowanej na 100.000 zł za hektar wyniesie około 500.000 zł.
Koszt wykopania zbiornika
Przy koszcie wykopania 1 m³ wynoszącym średnio około 25 zł dla dużego stawu, całkowity koszt wyniesie nie mniej niż 5.000.000 zł.
Koszt budowy tamy
Koszt budowy małej tamy może być zróżnicowany w zależności od materiałów użytych do jej konstrukcji oraz technologii wykonania. Przyjmując średni koszt budowy małej tamy wynoszący około 400.000 zł, całkowity koszt realizacji projektu wyniesie około 5.900.000 zł.
Dodatkowe koszty
Warto uwzględnić również dodatkowe koszty związane z projektowaniem, uzyskaniem pozwoleń, infrastrukturą towarzyszącą oraz utrzymaniem zbiornika. Mogą one obejmować:
- Koszt projektów i uzyskania pozwoleń: 100.000 zł
- Koszt infrastruktury rekreacyjnej (ścieżki, ławki, pomosty): 350.000 zł
- Koszt utrzymania i zarządzania zbiornikiem (roczne): 80.000 zł
Sumując wszystkie koszty, całkowity koszt inwestycji może wynosić około 6 milionów 430 tysięcy złotych.
Finansowanie inwestycji:
Finansowanie budowy zbiornika wodnego na Kanale Młynikowskim w miejscowości Tomice-Las może pochodzić z różnych źródeł. Ze względu na liczne korzyści ekologiczne, ekonomiczne i społeczne, jakie niesie ze sobą taki projekt, możliwe jest uzyskanie wsparcia finansowego z poniższych źródeł:
Fundusze unijne i krajowe
Projekty związane z ochroną środowiska i gospodarką wodną często kwalifikują się do wsparcia z funduszy unijnych. Wśród nich są takie, jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) czy Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Środki te mogą pokryć znaczną część kosztów inwestycji, zwłaszcza jeśli projekt wpisuje się w cele zrównoważonego rozwoju oraz ochrony bioróżnorodności.
Programy rządowe i regionalne
W Polsce istnieją liczne programy rządowe i regionalne wspierające inwestycje w infrastrukturę wodną. Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oferują dotacje i preferencyjne pożyczki na projekty związane z retencją wody, ochroną przed suszą i innymi działaniami proekologicznymi.
Partnerstwa publiczno-prywatne (PPP)
Partnerstwa publiczno-prywatne (PPP) to model finansowania, w którym sektor publiczny i prywatny współpracują w realizacji inwestycji. W przypadku budowy zbiornika wodnego, gmina może nawiązać współpracę z prywatnymi inwestorami. Ci będą zainteresowani rozwojem turystyki, rekreacji lub działalności rolniczej związanej z nowym zbiornikiem.
Środki własne gminy
Część kosztów inwestycji może być pokryta ze środków własnych gminy Gizałki. Inwestycja w zbiornik wodny przyniesie długoterminowe korzyści dla lokalnej społeczności. Gmina może uznać za zasadne przeznaczenie części budżetu na ten cel.
Podsumowanie
Budowa zbiornika wodnego na Kanale Młynikowskim w miejscowości Tomice-Las niesie ze sobą liczne korzyści ekologiczne, ekonomiczne i społeczne. Inwestycja ta mogłaby się przyczynić do ochrony bioróżnorodności, lokalnej regulacji mikroklimatu oraz retencji wody. Dodatkowo, zwiększy atrakcyjność turystyczną regionu, wartość nieruchomości oraz wspomoże rolnictwo. Szacunkowy koszt realizacji projektu, obejmujący wykup ziemi, wykopanie zbiornika, budowę małej tamy oraz dodatkowe koszty, wynosi około 6.430.000 zł.
